Buma, Stemra en auteursrecht, hoe zit dat?
Muziek bij film
Videofilmers maken ‘onder’ hun films vaak gebruik van in de winkel gekochte muziek. Op deze muziek rust auteursrecht. Dat geldt trouwens ook voor beeldmateriaal wat door anderen is gemaakt. Zolang je de films in de huiselijke kring vertoond, kraait er geen haan naar. Maar als jouw films in het openbaar worden vertoond dan moeten er rechten worden betaald. Leden van videofilmclubs die lid zijn van de NOVA (Nederlandse Organisatie van Audiovisuele Amateurs) hoeven zich, onder voorwaarden, geen zorgen te maken over die rechten. De NOVA heeft dat voor haar leden afgekocht.
AUTEURSRECHT
Voor velen is de rol die BUMA en STEMRA spelen in ons filmwereldje niet geheel en al duidelijk. De wet beschermt een auteur automatisch, zonder dat die daarvoor iets hoeft te regelen. Componisten en tekstschrijvers hebben, als hun muziek of tekst elders wordt gebruikt, recht op een vergoeding. Omdat het onderhandelen hierover en het controleren daarvan niet eenvoudig is, kunnen zij deze rechten laten beheren door BUMA/STEMRA.
Het auteursrecht zorgt ervoor dat de maker van een werk het voor het zeggen heeft en bijvoorbeeld voorwaarden kan stellen aan diegenen die iets met zijn/haar werk willen doen. De auteursrechthebbende kan als enige besluiten om het werk al of niet tegen betaling te (laten) vermenigvuldigen of openbaar te maken. Het overdragen van auteursrecht van de maker aan anderen kan alleen via een schriftelijke overeenkomst.
BUMA EN STEMRA
De vereniging BUMA verleent toestemming voor het openbaar maken (filmvertoning en uitzending) van auteursrechtelijk beschermde muziekwerken. BUMA is tevens belast met het innen van vergoedingen voor de auteursrechthebbenden, zoals componisten, tekstdichters en muziekuitgevers.
De stichting STEMRA verleent toestemming aan filmmaatschappijen, videodistributeurs, omroepen en platenmaatschappijen voor het vastleggen en reproduceren van muziekwerken op beeld- en geluidsdragers (het zogenaamde mechanisch reproductierecht). STEMRA verzorgt tevens het innen van de hierover verschuldigde vergoedingen voor de rechthebbenden van deze muziekwerken.
FILM EN AUTEURSRECHT
In 1996 hebben er gesprekken plaatsgevonden tussen SBA (Stichting Beeldende Amateurkunst) en NOVA enerzijds en BUMA/STEMRA anderzijds om helderheid te brengen in het woud van regels. Dat resulteerde in het boekje “FILM EN AUTEURSRECHT, speciaal toegespitst op de amateur video- en filmmaker”. Dit boekje is uitverkocht maar er wordt gewerkt aan een nieuwe versie.
BUMA
De NOVA heeft met BUMA afspraken gemaakt over een centrale regeling voor het muziekgebruik tijdens filmvoorstellingen en overige audiovisuele presentaties door leden van de NOVA. De bijeenkomsten waar deze films onder auspiciën van de NOVA, worden vertoond dienen te worden georganiseerd door of namens leden die bij de NOVA zijn aangesloten. En hebben uitsluitend betrekking op voorstellingen op Nederlands grondgebied. Wanneer de films van de NOVA-leden buiten club- of verenigingsverband worden vertoond, zal de organisator van zo'n evenement zelf met BUMA moeten afrekenen (vertoningsrecht). Gaat een clublid of de club een avond verzorgen in b.v. een bejaardentehuis, dan valt dit niet onder de regeling en is het bejaardentehuis verantwoordelijk voor de afdracht.
STEMRA
In tegenstelling tot BUMA heeft STEMRA geen regeling met de NOVA. STEMRA stelt zich op het standpunt dat, zolang de film uitsluitend incidenteel vertoond wordt tijdens de avonden van de NOVA of andere amateur filmerclubs, er geen vergoeding verschuldigd is voor de reproductie van muziek uit het door STEMRA beheerde wereldrepertoire. Zodra de film echter anders wordt gebruikt, bijvoorbeeld als bedrijfsfilm of voor vertoning via (lokale) omroepen, dan zal de maker van de film wel een regeling met STEMRA moeten treffen.
BUMA/STEMRA SOMS GEEN TUSSENPERSOON
Er is ook muziek waarvoor de BUMA/STEMRA niet als tussenpersoon kan optreden. Dit geldt o.a. voor The Stones, Lionel Ritchie, Michael Jackson, en zo zijn er nog veel meer. Wil je die muziek gebruiken, dan zal je dat zelf met de betrokkenen moeten regelen.
FILMS OP EEN WEBSITE
De overeenkomst welke de NOVA met de BUMA heeft afgesloten is niet van toepassing op de films welke door de makers op een website gezet worden. Daarvoor dient door de webmaster een contract te worden afgesloten met de BUMA/STEMRA. Er zijn verschillende tarieven, t.w.:
Wanneer in totaal op de website minder dan 10 minuten muziek staat, en dan alleen maar fragmenten welke korter zijn dan 100 seconden, dan kost dit incl. BTW 27,00 Euro per maand.
LET OP!!! Een kompleet nummer, dat b.v. maar 80 sec. duurt, is geen fragment!
Staat er op de site aan fragmenten meer dan 10 minuten, met een maximum van 90 minuten aan muziek, dan zijn de kosten 67,50 Euro/maand.
Voor complete muziekstukken en fragmenten die langer zijn dan 100 sec., zijn de kosten 67,50 Euro/maand, mits er in totaal maar niet meer muziek op de site staat dan 10 minuten
Voor meer dan 10 minuten, maar minder dan 90 minuten zijn de kosten 135,00 Euro/maand.
FILMS OP NOVA SITE
De NOVA gaat starten met het plaatsen van een aantal 60 seconden films op de website, rekening houdend met de bepalingen. Dit kost dan 27,00 Euro/maand. Zij ziet dit als een soort proefperiode. Op een later tijdstip kan er dan overgestapt worden naar de duurdere tarieven met meer mogelijkheden.
Een mogelijkheid is dan om, via een verdeelsleutel, films op de NOVA website te plaatsen waar de districten en clubs dan gebruik van kunnen maken. De club kan op de eigen website een link naar de film op de NOVA website plaatsen. Op die manier hoeft de club geen duur contract af te sluiten met BUMA/STEMRA.
PAS OP VOOR VALKUILEN!
Enige tijd geleden maakte ik een film gebaseerd op een kort bestaand verhaal. De juriste van de uitgeverij maakte mij duidelijk dat ik een vergoeding voor het gebruik van het verhaal moest betalen. Immers, ik betaal toch ook voor mijn camera, de videotape, de montagesoftware, de koffie op de set, etc. Waarom niet voor het verhaal?
Een andere amateur filmer maakte met behulp van foto's van een fotograaf een prachtige videofilm. Hij had geen toestemming gevraagd aan de fotograaf om deze te kopiëren naar video. Hij schond daarmee het beeldrecht. Valt zoiets in de club niet zo op, als zo'n film op de website wordt geplaatst, wordt een enorm risico gelopen!
Weer een andere amateur filmer wilde een film maken naar een verhaal van Roald Dahl. Zekerheidshalve werd toestemming gevraagd aan de erven Dahl. Het verhaal mocht wel worden gebruikt, maar er moest een behoorlijk bedrag aan rechten worden betaald. Groot was de teleurstelling! Uiteindelijk werd de film wel gemaakt, doch op de website zetten … wereldwijd? Pas op, niet doen!
RECHTENVRIJE MUZIEK
In de handel zijn rechtenvrije Cd's te koop. Deze Cd's zijn vrij prijzig, doch de prijs is inclusief de rechten. U kunt deze muziek dus vrij gebruiken. Maar het laatste woord is hier nog niet over gesproken omdat de betrokken componisten dikwijls ook een afspraak hebben met BUMA/STEMRA. Zelf maken zij, door het produceren van rechtenvrije muziek, hierop dus een uitzondering. En daar zit 'm nu juist het probleem. Enerzijds wel beheren, anderzijds niet!
TENSLOTTE
Mocht u ooit tegen betaling een opdrachtfilm maken, dan bent u verplicht tot het aangaan van een regeling met de BUMA/STEMRA als u commerciële muziek gebruikt. Het is dan in uw eigen belang dat u goede afspraken maakt met uw opdrachtgever over de betaling van de daaraan verbonden kosten.
Als NOVA-leden behoeven we ons gelukkig geen zorgen te maken over BUMA en STEMRA, zolang we ons maar aan de afspraken houden.
De gegevens van dit overzicht zijn ontleend aan een pagina op www.zeeva.nl ( Deze link werkt mogelijk niet) en is met hulp van Wim Tulp, Piet van Eerden en Bouke Jasper samengesteld door de secretaris van de Zeeva, Frans Leijnse.
De Zeeva is de overkoepelende organisatie van videoclubs in Zeeland.
Met dank overgenomen
De webmaster